Месяц: Октябрь 2020

Ավստրալիան միակ մայրցամաքն է, որի ողջ տարածքը պատկանում է մեկ պետության։ Այստեղ են բնակվում պարկավորները՝ կաթնասունները, որոնք իրենց ձագուկներին պահում են փորի վրայի պարկում։ Թռչուններից ամենամեծը էմու ջայլամն է, ամենագեղեցիկը՝ դրախտահավը։ Ավստրալիայի արևելյան ափի երկայնքով ձգվող Մեծ արգելախութն աշխարհի ամենամեծ կորալյան խութն է։

Այս տարածաշրջանը ներառում է Ավստիալիան, Նոր Զելանդիան, Պապուա Նոր Գվինեան և հազարավոր կղզիներ, որոնք ձգվում են Խաղաղ օվկիանոսում: Սա աշխարհի ամենանոսր բնակեցված շրջաններից է: Որոշ երկրներ կազմված են հարյուրավոր կղզիներից:

Զարմանալի փաստեր

Ամբողջ տարածքը պատկանում է 1 պետության:

Մեծ արգելախութը աշխարհի ամենամեծ կորալյան խութն է:

Ուլուրուն ամենամեծ մերկ ժայռաբեկորն է:

Պապուա Նոր Գվինեայում ապրում են 700 ցեղեր:

Բնիկներն Ավստրալիա են եկել 40.000 տարի առաջ:

Առաջադրանք 

Լրացնել բաց թողած բառերը

Ամենափոքր մայրցամաքը Ավստրալիան է։ Ավստրալիան միակ մայրցամաքն է, որի ողջ տարածքը պատկանում է մեկ պետության։ Այստեղ են բնակվում պարկավորները՝ կաթնասունները, որոնք իրենց ձագուկներին պահում են փորի վրայի պարկում։ Թռչուններից ամենամեծը էմու ջայլամն է, ամենագեղեցիկը՝ դրախտահավը։ Ավստրալիայի արևելյան ափի երկայնքով ձգվող Մեծ արգելախութն աշխարհի ամենամեծ կորալյան խութն է։

Այս տարածաշրջանը ներառում է Ավստիալիան,Նոր Զելանդիան, Պապուա Նոր Գվինեան և հազարավոր կղզիներ, որոնք ձգվում են Խաղաղ օվկիանոսում: Սա աշխարհի ամենանոսր բնակեցված շրջաններից է: Որոշ երկրներ կազմված են հարյուրավոր կղզիներից:

Մեծությամբ 2-րդ  մայրցամաքն  է:  Նրա ազգաբնակչությունը կազմում է հարյուրավոր բնիկ ցեղեր՝ իրենց բազմազան մշակույթով։ Աֆրիկան ամենատաք մայրցամաքն է, որտեղ 53 պետություն կա։ Այստեղ է գտնվում աշխարհի ամենամեծ անապատը՝ Սահարան, և ամենաերկար գետը՝ Նեղոսը:

Աֆրիկյան սավաննաներում բնակվում են ռնգեղջյուր, ընձուղտ, զեբր ու բորենի, կենդանիների արքան՝ առյուծը և ցամաքային ամենախոշոր կենդանին՝ աֆրիկյան փիղը: Հասարակածային խոնավ անտառներում՝ ջունգլիներում հազարավոր կենդանիներ ու թռչուններ կան: Գետերում ու լճերում պատսպարված են կոկորդիլոսներն ու գետաձիերը:

Այս մայրցամաքը  Աֆրիկա են անվանել հին հռոմեացիները՝ տեղաբնիկ «աֆարիկ» ցեղի անունով: Ըստ զբաղեցրած տարածքի՝ Աֆրիկան երկրագնդի երկրորդ մայրցամաքն է՝ Եվրասիայից հետո: Դեռևս մեր թվարկությունից շատ դարեր առաջ Աֆրիկայի հյուսիսային ափերն են այցելել փյունիկեցիները, հին հռոմեացիները, հին հույները: Ոսկի, փղոսկր և թանկարժեք փայտանյութ հայթայթելու համար եգիպտական փարավոնները արշավախմբեր են ուղարկել՝ դեպի Նեղոս գետի վերին հոսանքները:

Զարմանալի փաստեր

Սահարան աշխարհի ամենամեծ անապատն է:

Նեղոսն աշխարհի ամենաերկար գետն է:

Այստեղ է գտնվել աշխարհի ամենամեծ ադամանդը:

Նեղոսյան կոկորդիլոսն աշխարհում ամենամեծն է:

Աշխարհի ամենամեծ գորտը Կամերունում է: Այն կարող է հասնել մինչև տնային կատվի չափերի և կոչվում է գողիաթ:

Կատարի՛ր առաջադրանքները:

   1.Հաշվի´ր, թե տրված բառերի  մեջ քանի՞ տառ, քանի՞ հնչյուն կա:

Օրինակ՝

Երևան — 5 տառ, 7 հնչյուն:

Արև- 5 h, 3 տ

ոզնի- 5 4

ոհմակ- 6 5

հրեղեն – 7 6

երախտամոռ – 10 9

տերև – 4 5

հարևան – 6 7

եղանակ – 6 7

սեղան – 6 5

երազ – 4 5

2. Տրված բառերը վանկատի՛ր (վանկերի բաժանի՛ր): Բառերի դիմաց գրված է վանկերի քանակը:

Օրինակ՝ արահետ (3)- ա-րա-հետ

Ա րա հետ (3), կա ծան (2), հե րոս (2), բե րան բաց (3), ար կածա յին

(4), ար դա րա դատ (4), կար գա պահ (3), հեր թա կան (3),

մա տա կա րա րել (5), ա զա տա սեր (4):

3. Տրված են վանկեր: Վերականգնի´ր վանկատված (վանկերի

բաժանված) բառերը: 

Օրինակ` թե-թե-վա-նալ – թեթևանալ:

Ա. Տերև, արևմուտք, արևկող, Տաթև:

Բ. Տերևաթափ, անձրևային, արևոտ, սևուկ,  բևեռային,  ձևական, թևավոր,  ուղևոր:

4.  Նախորդ վարժության Ա և Բ  շարքի բառերը գործածելով՝ մի սիրուն աշնանային  պատմություն հորինի՛ր:

Աշուն էր։ Ուժեղ անձրև էր։ Ավտոբուսի ուղևորները ամբողջ ուժով վազում էին տուն, անձրևանոցներն էլ թրջված։ Թևավոր թե գազան վազում էին տուն ու բուն կամել ճախրում հեռանում էին, սակայն այդ օրը մեզ հյուր եկան մեր ամենամոտիկ ընկերները , Լեոն և Լիլիթը։ Մեծերը գնացին տուն , իսկ մենք մնացինք դրսում։ Քանի որ , մենք ունեինք մեծ խիտ թթենու ծառ , միասին որոշեցինք որ թթենու տակ տուն սարքենք։ Թթենու ծառից այնկողմ գտնվում էր ցֆանկապատը, որից հետոել մի լճակ ՝ կողքին բամբուկներ։ Ես թռչեցի ցանկապատից այնկող և մի քանի բամբուկներ բերեցի։ Լեոն բաժանեց մասերի, Լիլիթնել ու իմ քույրիկ ադրիանան շարում էին բամբոկների կտորները թթենուց մինչև խնձորենու միջև եղած անցքը։ Կահույքի ժամանակն է ։ Մենք վերցրեցինք հին աթոռներ և շարեցինք կողք կողքի ու համարեցինք այն << ԲԱԶՄՈՑ>> – ի , հետո դրեցին մի քանի բարձ ու ասեցինք թե դա անկողին է ։ Քիչ հետո տունը պատրաստ էր , միայն չկաին շորեր ։ Այդ պահին մայրիկները մեզ ուղարկեցին մեր շորերը , որ հագնենք չմրսենք։ Էդպես անձրևը վերջացավ, մեղմ փաթիլների նման կաթիլներր էին ընկնում ու կանգնում տերևների և բույսերի վրա, արևն ել ուժգգին տաքացնում էր։ Մեծերը դուրս եկան կրկին մենքել հանգիստ խաղացինք, նաև մեր պատրաստած տաննել խաղացինք ու խաղի անունը դրեցինք ՝ << ՄԵՐ ԹԹԵՆՅԱՆ ՏՈՒՆ>>։

Ամեն, ամեն ինչ ոսկեզօծվել է,

Ոսկի են թվում տերև ու ճյուղ,

Ուր որ նայում ես, դեղին բոցեր են,

Դեղին հրդեհ է և դեղին ծուխ:

Ջրվեժը, առուն, ծառը, ծտերը

Աշնան քամուն են ծափահարում:

Քամին է այս ծով գանձերի տերը,

Այս ոսկու տերը՝ մեծահարուստ:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ինչպե՞ս ես հասկանում հետևյալ պատկերը.

Ջրվեժը, առուն, ծառը, ծտերը Աշնան քամուն են ծափահարում: Աշնան գալն են դիմավորում

2. Ո՞ր պատկերն է քեզ ավելի շատ դուր գալիս: Պատասխանդ հիմնավորի՛ր: Ուր որ նայում ես, դեղին բոցեր են, ինձ դուր է գալիս այս պատկերը քանի որ գեղեցիկ նկարագրում է աշնան օրը
3. Ինչո՞վ է աչքի ընկնում բանաստեղծությունը՝ գույնո՞վ, ձայնո՞վ, թե՞ շարժումով: Դո՛ւրս գրիր այն տողերը, որտեղ “գույն” կա: գույնով, Ամեն, ամեն ինչ ոսկեզօծվել է, Ուր որ նայում ես, դեղին բոցեր են, Դեղին հրդեհ է և դեղին ծուխ:
4. Գրի՛ր, թե տրված բառերի  մեջ քանի՞ տառ, քանի՞ հնչյուն կա:

Ոսկեզօծվել-10տ․13հ․, տերև-4տ․7հ․, ոսկի-4տ․5հ․, ջրվեժ—5տ․6հ․։

5. Բանաստեղծությունը գրավոր պատմի՛ր և նկարի՛ր: այս վոտանավորը շատ գեղեցիկ է վոտանավորը աշնան գալու մասին եր որ այն Ոսկեզօծվաց եր նա շատ դեղին եր և ամեն տերևն և ճյուն շատ դեղին եին

1.Հաշվի´ր, թե տրված բառերի  մեջ քանի՞ տառ, քանի՞ հնչյուն կա:

Օրինակ՝

Երևան — 5 տառ, 7 հնչյուն:

Արև- 3 տառ, 4 հնչյուն։

ոզնի- 4 տառ, 5 հնչյուն։

ոհմակ- 5 տառ, 6 հնչյուն։

հրեղեն- 6 տառ, 6 հնչյուն։

երախտամոռ 9 տառ, 10 հնչյուն։

տերև- 4 տառ, 5 հնչյուն։

հարևան- 6 տառ, 7 հնչյուն։

եղանակ- 6 տառ, 7 հնչյուն։

սեղան- 5 տառ, 5 հնչյուն։

երազ- 4 տառ, 5 հնչյուն։

2. Տրված բառերը վանկատի՛ր (վանկերի բաժանի՛ր): Բառերի դիմաց գրված է վանկերի քանակը:

Օրինակ՝ արահետ (3)- ա-րա-հետ

Արահետ (3), ա-րա-հետ

կածան (2),կա-ծան

հերոս (2), հե-րոս

բերանբաց (3), բե-րան-բաց

արկածային (4), ար-կա-ծա-յին

արդարադատ (4), ար-դա-րա-դար

կարգապահ (3), կար-գա-պահ

հերթական (3), հեր-թա-կան

մատակարարել (5), մատ-ակ-ար-ար-ել

ազատասեր (4), ազ-ա-տա-սեր

3. Տրված են վանկեր: Վերականգնի´ր վանկատված (վանկերի

բաժանված) բառերը: 

Օրինակ` թե-թե-վա-նալ – թեթևանալ:

Ա. Տե-րև- տերև

ա-րև-մուտք- արևմուտք

ա-րև-կող – արևկող

Տա-թև- Տաթև

Բ. Տե-րե-վա-թափ- տերևաթափ

անձ-րե-վա-յին-անձրևային

ա-րե-վոտ-արևոտ

սե-վուկ- սևուկ

 բե-վե-ռա- յին-բեվեռային

 ձե-վա-կան-ձևական

թե-վա-վոր-թևավոր

 ու-ղե-վոր-ուղևոր

4.  Նախորդ վարժության Ա և Բ  շարքի բառերը գործածելով՝ մի սիրուն աշնանային  պատմություն հորինի՛ր:

Աշնանային մի սրուն օր թևավոր թռչունները չվում էյն տաք երկրներ։ Սկսվել էր աշնանային տերևաթափը։ Սկսել էր արըոտ օրեր քչանալ իսկ սևուկ ու անձրևային օրերը շատանալ։

Hello, I’m Nrane. I have a girlfriend, her name is Arpi, she is tall, she is 8 years old. I love her very much.

1. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։ Ձեռնարկել-Որևէ բանի իրականացում  ամբար-սնունդների պահեստ։
2. Մուգ գույնով նշված հատվածները բացատրի՛ր (բանավոր):
3. Բլոգումդ գրի՛ր կարծիք պատմվածքի մասին: Քո կարծիքով տղաների արարքը գողությո՞ւն էր: Տղաները կարող եին նրանից խնդրել որ նա իրենց միքիչ տար ծիրան այլ ոչթե ծիրանները գողանայն։
4. Վերնագրի՛ր պատմվածքի երեք մասերը:մաս 1 (Կովի հետ ծանոթություն)Իսկ կովն ահա շրջվեց և նայեց Յուլիսիսին, Յուլիսիսն էլ նայեց կովին։ Ըստ երևույթին, կենդանուն դուր չեկավ տղայի այդքան մոտ լինելը։ Յուլիսիսը ելավ կովի տակից, հեռացավ և շարունակեց դիտել։ Կովը իր հերթին նայում էր Յուլիսիսին այնպես, որ փոքրիկ տղան հասկացավ, որ իրենք բարեկամացան։ մաս 2(հնարավորություն անցնել դարպասների վրայով որ հասնեն Հենդերսոնի այգի) Տղաները շարժվեցին դեպի Հենդերսոնի այգին։ Փոխանակ փողոցներով ու մայթերով գնալու, նրանք անցնում էին դատարկ բակերով, մագլցում էին ցանկապատերի վրայով։ Նրանք ուզում էին այդտեղ հասնել դժվարին, արկածախնդրական ճանապարհով։ Որոշ հեռավորությունից նրանց հետևում էր Յուլիսիսը։ մաս 3 (Ծիրան գողուփյուն անել)— Մենք չենք կարող դատարկ ձեռքով վերադառնալ, Օգի,— ասաց Շեկը։— Գոնե մի հատ պիտի քաղենք, խակ թե հասած, գոնե մի հատ, անպայման։
5. Բլոգումդ պատմի՛ր ընկերներիդ հետ իրականացրած ամենատպավորիչ արկածներից մեկի մասին:
6. Գրի՛ր նշված բառերի հոմանիշները՝ ամբար-պահեստ,առաջնորդ-գլխավոր, վճռական-ուզող, հնազանդ-խելոք, հռչակավոր—Մեծահռչակ :
7. Գրի՛ր նշված բառերի հականիշները՝ վեհանձն-ստոր, վճռական-չենթարկվող, հնազանդ-ըմբոստ, մատղաշ-հասած, խակ—հասուն :

Հայոց հինավուրց հեթանոսական դիցարանի գլխավոր աստվածներից է Վահագն Վիշապաքաղը: Նրան նվիրված երկու հրաշալի հուշարձաններից մեկը գտնվում է Ավան վարչական շրջանում` մայրաքաղաքի հյուսիս-արևելյան եզրին` Սևան տանող մայրուղու սկզբնամասում:

Վահագն Վիշապաքաղի պաշտամունքը մեզ է հասել շատ վաղ ժամանակներից: Նա ամենասիրված ու տարածված աստվածներից էր, և նրան նվիրված գլխավոր ծիսավայրը, տաճարը կամ մեհյանը գտնվել է Տարոն գավառի Քարքե լեռան վրա: Անգամ քրիստոնեության ընդունումից հետո Հայաստանի շատ վայրերում տևական ժամանակ պահպանվում է նրա պաշտամունքը: Մովսես Խորենացին՝ իր «Հայոց պատմության» մեջ, մեջբերելով մի փոքրիկ պատառիկ Գողթան երգերից, նկարագրում է Վահագնի ծնունդը, որը հայոց վաղ շրջանի բանահյուսության մի անզուգական օրինակ է: Իր «Հայոց պատմության» մեջ Վահագն Վիշապաքաղին է անդրադարձել նաև Ագաթանգեղոսը:

Վահագն Վիշապաքաղի անվան ստուգաբանության, պաշտամունքի և, ընդհանրապես, աստվածության իմաստավորման հարցերով զբաղվել են շատ գիտնականներ: Առաջ են քաշվել բազմաթիվ կարծիքներ ու գիտական վարկածներ: Նա հաճախ բնութագրվում է որպես բարու, կենսատու լույսի, արևի, հուր ու կրակի, շանթ ու որոտի, կայծակի, ուժի ու քաջության, ռազմի ու պատերազմի, հերոսության ու արիության աստվածային մարմնավորող: Սակայն, թե սրանցից որն է եղել ավելի առանձնահատուկ կամ հատկանշական Վահագնի համար, յուրաքանչյուր ուսումնասիրող մեկնաբանել է յուրովի: Վերջին ժամանակներում, կարծես թե, շրջանառվում է այն վարկածը, համաձայն որի Վահագն Վիշապաքաղը եղել է Հայաստանի պետականության ժամանակաշրջանի հեթանոսական կրոնական համակարգում յոթ հիմնական աստվածությունների մեջ երրորդը` Արամազդից ու Անահիտից հետո, պատերազմի, ռազմի ու քաջության, որոտի ու կայծակի աստվածության աստված:

Հուշարձանը տեղադրվել է 1964թ., պատրաստված է կարմրավուն տուֆից, պատվանդանը` բազալտից: Այն հեղինակել է ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ, քանդակագործ Արա Հարությունյանը, ճարտարապետն է Ռաֆայել Իսրայելյանը: Փոթորկալից ամպերից էլ վեր, աստվածային, հզոր ու առնական Վահագնը շանթահարում է գետնատարած ու ծառս եղած եռագլուխ վիշապին: Հուշարձանի իմաստային և ընդհանրապես գաղափարական արտահայտչաձևը վեհ է ու անմեկնելի: Այն կարծես ձոն է աստվածային գերիշխանության, բարու ու չարի, լույսի ու խավարի հավերժական պայքարին:

Մեծությամբ 3-րդ մայրցամաքն է: Այնտեղ կա 3 խոշոր պետություն՝ ԱՄՆ, Կանադա, Մեքսիկա: Հյուսիսային Ամերիկա մայրցամաքը ներառում է Կանադան, ԱՄՆ-ը, Կարիբյան ծովի կղզիները և Կենտրոնական Ամերիկայի երկրները, որոնք ցամաքի նեղ շերտով ձգվում են Միացյալ Նահանգների և Հարավային Ամերիկայի միջև:

Այս խոշոր մայրցամաքում ավելի քան 20 երկիր կա, Կանադայից` աշխարհի երկրորդ մեծագույն երկրից մինչև մանր կղզիներ, ինչպիսիք են Գրենադան և Սենթ Լուսիան: Ամենամեծ պետությունը Կանադան է: Ամենամեծ քաղաքը Մեխիկոն է: Ամենաբարձր լեռնագագաթը Մաք Քինլին է, գտնվում է Միացյալ Նահանգների Ալյասկա նահանգում: Այս մայրցամաքի ամենամեծ լիճը Վերին լիճն է, գտնվում է Միացյալ Նահանգների և Կանադայի միջև, իսկ ամենամեծ անապատը Մեծ ավազանն է , որը գտնվում է Միացյալ Նահանգներում: Ամենաերկար գետը Միսիսիպին է, որն ունի 6019 կիլոմետր երկարություն: Ամենամեծ կղզին Գրենլանդիան է, որը թարգմանաբար նշանակում է <<կանաչ երկիր>>: Հիմնական օգտակար հանածոներն են արծաթը, ոսկին, պղինձը, արճիճը, ցինկը, գրաֆիտը, մոլիբդենը, նիկելը: Իսկ վառելիքի պաշարներից կան նավթի, ածուխի, բնական գազի և ուրանի պաշարներ:

Զարմանալի փաստեր

Ատակամա անապատը աշխարհի ամենաչոր վայրն է:

Անդերն աշխարհի ամենաերկար լեռնաշղթան է:

Սուպե հովիտը աշխարհի հին քաղաքակրթություններից մեկի հայրենիքն է:

Ամազոնը աշխարհի ամենաջրառատ գետն է: