Рубрика: Ուսումնական նյութեր

We Are Our Mountains” (Armenian: Մենք ենք, մեր լեռները, Menk’ enk’ mer lernerə) is a large monument north of Stepanakert(Xənkəndi), the capital city of de facto independent and unrecognized Artsakh, but de jure part of Azerbaijan. The sculpture, completed in 1967 by Sargis Baghdasaryan, is widely regarded as a symbol of the Armenian heritage of the region. The monument is made from volcanic tufa and depicts an oldman and woman hewn from rock, representing the mountain people of Karabakh. It is also known as “tatik-papik” (տատիկ-պապիկ) in Armenian, which translates as “Grandmother and Grandfather“. The sculpture is prominent in Artsakh’s coat of arms.^[1]

Երկրագնդի արտաքին պինդ շերտը, որի վրա մենք ապրում ենք, կազմված է զանազան նյութերից՝ ավազից, կավից, խճից, քարից և այլն: Այդ բոլորը ապարներ են: Կավիճը, որով մենք գրում ենք կամ նկարում, նույնպես ապար է: Ապարներ են նաև մեզ ծանոթ բազալտը և տուֆը, որոնք օգտագործում են տարբեր շենքեր կառուցելու համար: Երկրի ընդերքում թաքնված են բազմատեսակ  ապարներ ու հանքային նյութեր, որ մարդիկ  օգտագործում են տարբեր կարիքների համար: Ապարների այն տեսակները, որոնք մարդն օգտագործում է զանա­զան նպատակներով, կոչվում են օգտակար հանածոներ: Օգտա­կար հանածոները լինում են մետաղային, վառելիքային, շինարարա­կան:
Մետաղային օգտակար հանածոները ձուլում  են և ստանում են տարբեր մետաղներ: Այդ հանածոներից է երկաթի հանքաքարը: Դրանից ձուլում են թուջ (չուգուն) և պողպատ, որոնցից էլ պատրաստում են խողովակ, ավտոմեքենա, տրակտոր, նավ, հաստոց և այլն:
Մետաղներ են նաև պղինձը, ալյումինը, ոսկին, արծաթը, որոնք տարբեր գույնի են:
Ոսկին և արծաթը թանկարժեք մետաղներ են:
Վառելիքային հանածոներից են նավթը, քարածուխը, այրվող գազը, տորֆը: Սրանք այն օգտակար հանածոներն են, որոնցից ջերմություն և էլեկտրաէներգիա են ստանում: Առանց վառելիքի չեն կարող աշխատել ավտո­մեքենաները, տրակտորները, ինքնաթիռները: Վառելիքից ստացված էլեկտրաէներգիայի շնորհիվ աշխատում են գործարաններն ու ֆաբրիկաները:  Վառելիքով ձմռանը տաքացվում են մեր բնակարանները:
Շինանյութերը մարդու կողմից շինարարության մեջ օգտագործվող ապարներն են: Դրանցից են տուֆը, բազալտը, գրանիտը, մարմարը, ավազը, խիճը:
Տուֆը թեթև և շատ դիմացկուն շինանյութ է: Այն լինում է տարբեր գույնի: Տուֆից կառուցվում են բնակելի շենքեր: Տուֆը Հայաստանում ամենաշատ օգտագործվող շինաքարն է:Պետք է միշտ հիշել, որ օգտակար հանածոների պաշարները բնության մեջ անսպառ չեն, և անհրաժեշտ է խնայողաբար օգտագործել դրանք:
Հայաստանում հանդիպող օգտակար հանածոներից են պղինձը, ոսկին, երկաթը, քարաղը, տուֆը, բազալտը, մարմարը, փիրուզը, օբսիդիանը և այլն:

Առաջադրանք
Խմբավորի՛ր  օգտակար հանածոները.
պղինձ, կավ, մարմար, ոսկի, նավթ, ավազ, ալմաստ, կրաքար, զմրուխտ, քարածուխ, արծաթ, տուֆ,  բնական գազ, փիրուզ, երկաթ, բազալտ, այլումին, օպալ

շինանյութ                 վառելիք                մետաղ     թանկարժեք քար      

Առաջադրանքները տեղադրի՛ր բլոգումդ և աշխատի՛ր:1.Կետերի փոխարեն գրի՛ր է կամ ե: Կարդում  եմ,  երգում  ես,    ամենաէժան,  խաղացել  են,  էկրանխաղացել  ենք,  էջմիածին,  մանրէ, ամենաերկար, տասներկու, վայրէջք,  տեսել  եք:
2. Կետերի փոխարեն գրի՛ր  օ  կամ ո: Ոսկեզօծվել,   ովքեր,   որդի,  օդաչու,   տնօրեն,  այսօր,  արջորս,  ով,  մեղմօրոր,   քնքշօրեն,  անօգնական:
3. Ոսկեզօծվել, մեղմօրոր, քնքշորեն, վայրէջք, օգտակար, անէանալ (չքվել, անհետանալ) բառերով  փոքրիկ պատմությո՛ւն հորինիր:

Ինքնաթիռով թռնում էին Տարիները, իրենց պայուսակներոով։ Պայուսակում գարունն եր ամառներ ոսկեզօծ աշունն էր և ձմեռը։ Հանկարծ աշունը պայուսակից ներքև ընկավ, այնու ամենայնիվ պատուհանից ընկավ ներքև ու տարածվեց։ սկսեց ոսկեզօծվել երկիրը։ Եվ խեղճ 2020- ը աշուն չունեցավ ՝ ունեցավ ուղղակի Ռուսաստանում։

Քառակուսի։ Քառակուսու պարագծի և մակերեսի հաշվումը

Դասարանական առաջադրանքներ
1․ Հաշվի՛ր 12սմ կողմով քառակուսու պարագիծը։ 12×4=48սմ ք․
2․ Հաշվի՛ր 3դմ կողմով քառակուսու մակերեսը։ 3×3=9դմ ք․
3․ Քառակուսու երեք կողմերի գումարը 36սմ է։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու մակերեսը։ 36:3=12 12×12=144
4․ Քառակուսու պարագիծը 36 սմ։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու մակերեսը։ 36:4=9 սմ մ․
5․ Հաշվի՛ր քառակուսու պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա մակերեսը 25սմ2 է։ 5×4=20 մ
6․ Քառակուսու պարագիծը 100դմ է։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու մակերեսը։ 100:4=25 դմ մ․

Տնային առաջադրանք

1․ Հաշվի՛ր 21սմ կողմով քառակուսու պարագիծը։ 21×4=84
2․ Հաշվի՛ր 8դմ կողմով քառակուսու մակերեսը։ 8×8=64
3․Քառակուսու երեք կողմերի գումարը 42սմ է։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու մակերեսը։ 42:3=14 14×14=196
4․ Քառակուսու պարագիծը 44 սմ։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու մակերեսը։ 44:4=11 11×11=121
5․ Հաշվի՛ր քառակուսու պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա մակերեսը 49սմ2 է։ 49:7=7 7×4=28

Dadivank Monastery is located on the left bank of the river Tartar, at a distance of 95 kilometres north of Stepanakert. Dadivank was founded in the first century on the site of the grave of St. Dadi – a preacher of Christianity.The complex includes the Church of Arzu Khatun (XIII century) and others. The most famous monuments of the complex are khachkars, dated of 1283.

Մաս 1-ին

Ժամանակով մի քաղաք է եղել՝ նուկիմ անունով: Անունը կա, բայց տեղը մինչև հիմա հայտնի չէ: Այս քաղաքը ցուրտ է եղել՝ երկու ձմեռ, մի ամառ: Մի օր ժողովուրդը հարայ-հրոցով հավաքվում, ափ է առնում քաղաքի առաջավոր մարդկանց դռները.

-Էս քաղաքում էլ ապրել չի լինի, սառանք, ախպեր, սառանք: Ելեք պատգամ գնացեք թագավորի մոտ, գնացեք, թագավորին ասեք, թե որ երկու ամառ, մեկ ձմեռ չանի՝ մենք էս քաղաքում է՜լ մնացողը չենք:

– Ժողովրդի կամքը սուրբ է, – ասում են առաջնորդները, որ քաղաքի խելոքներն են լինում, խորհրդի են նստում և որոշում թագավորի մոտ գնալ խնդրելու և, թագավորի սիրտը շահելու համար էլ մի քսակ ոսկի նվեր են տանում ժողովրդի կողմից: Շինում են մի երկար նիզակ, նիզակի ծայրից կախում են քսակը և «քագավոր, որտեղ ես, գալիս ենք քեզ մոտ», ասում են քաղաքի առաջավորներն ու ճամփա ընկնում:

Մի ավանի միջով անցնելիս տեսնում են խանութպանին մեկը կրակի բոցի պես մի բան է ծախում: Դրա տեսքը շատ է հրապուրում Նուկիմ քաղաքի պատգամավորներին:

– Էտ ի՞նչ ես ծախում, ախպեր, – հարցնում են նրանք:

– Տաքդեղ, – պատասխանում է խանութպանը:

Առաջին անգամն են տեսնում տաքդեղը, առաջին անգամն են լսում տաքդեղ անունը:

-Ուտելու բա՞ն է, – հարցնում են նրան:

– Ուտելու բան է, բա՜ ոնց, – պատասխանում է խանութպանը:

– Որ էտպես է, մի կշեռք էտ ասածիցդ տուր:

Ավագ պատգամավորը տաքդեղից մի հատ կծում է, բերանը մրմռում է, աչքերը արցունքոտվում են, նետում է մյուսին, սա էլ մի կտոր կծում է, նետում է մյուսին: Էսպես մինչև վերջին պատգամավորը: Բերանները մրմռալով, աչքերը արցունքոտելով, խանութպանին հայհոյելով՝ շարունակում են ճանապարհը: Մի ուրիշ ավանով անցնելիս տեսնում են խանութպանի առաջ սալաների վրա դարսված… չեն իմանում ինչ:

– Էտ ի՞նչ ես ծախում, ախպեր:

– Խաղող:

Առաջին անգամն են տեսնում խաղողը, առաջին անգամն են լսում խաղողի անունը:

– Ուտելու բա՞ն է,- հարցնում են նրանք:

– Էն էլ ոնց, – պատասխանում է խանութպանը:

– Դե, մի կշեռք տո՛ւր:

Վճարում են, առնում, ուտում, համը բերաններն է մնում: Շրթունքները լիզելով, խանութպանին օրհնելով` շարունակում են ճանապարհը:

առաջադրանքներ

1. Բլոգումդ լրացրո՛ւ շաբաթվա բացթողումները:
2. Կարդա՛ Ավ. Իսահակյանի  «Նուկիմ քաղաքի խելոքները» հեքիաթի 1-ին մասը (3-4 անգամ ):
3. 1-ին մաս-ից  դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր: Պատգամ- պատվիրան, հետնորդներին տրված ավանդ, քսակ- արժեքավոր իրեր պահելու փոքրիկ տոպրակ, ավան- բնակավայր, թաղամաս, տաքդեղ- կծու պղպեղ, սալա- զամբյուղ, կողով:
4. Հեքիաթից դո՛ւրս գրիր բառասկզբում օ և է ունեցող բառերը:
5. օր, էս, էլ, է, էտ։

Ուղիղ, հատված և ճառագայթ

Դասարանական առաջադրանքներ
Բանավոր քննարկվող հարցեր (այս պահին քո համակարգչում բացում ես Paint ծրագիրը)
1․Ին՞չ է նշանակում «երկրաչափություն» բառը։ երկիր և չափել
2․Ին՞չ է կետը։
3․ Ին՞չ տառերով ենք նշանակում կետերը։ լատիներեն
4․ Ին՞չ է հատվածը։ հատվածի 2-կողմերն սահմանափակված է
5․ Ին՞չ է ճառագայթը։ ունի սկիզբ բայց չունի վերջ
6․ Ին՞չ է ուղիղը։ ուղիղ գիծ
7․ Որո՞նք են ուղիղի, հատվածի և ճառագայթի տարբերություները։
8․ Ին՞չ է նշանակում հատվածի երկարություն։ Մի ծայրից մյուս ծայր երկարությունը։
9․ Ինչպե՞ս ենք չափում հատվածի երկարությունը։ հատվածի երկարույունը չափում են սմ, դմ, մ, կմ։

Сегодня был мой первый день учёбы в четвёртом классе.
После уроков я зашёл в первый класс.
И вдруг вижу: на последней парте сидит какая-то девочка. Странно, что сидела она одна. Все ушли домой, а эта сидит и неизвестно чего ждёт.
— Девочка, — говорю я, — почему ты не идёшь домой?
Никакого внимания.
— Может быть, потеряла что-нибудь?
Что делать, не знаю. Она молчит, а уйти неудобно.
— Нет, — отвечает, — я домой не пойду. Меня брат ждёт. Вон он во дворе сидит.
Я выглянул во двор. Действительно, там на скамейке сидел маленький мальчик.
— Ну и что же?
— А то, что я ему обещала сегодня все буквы выучить.
— Это невозможно! Может быть, ты тогда школу закончишь за один год? Буквы учат долго. Это непростое дело.
— У нас папа с мамой уехали далеко, а Серёжа, мой брат, сильно скучает. Он просит бабушку, чтобы она написала им письмо, а у неё нет времени. Я сказала: вот пойду в школу, выучу буквы, и напишем маме и папе письмо. А он мальчикам во дворе рассказал. А мы сегодня весь день палки писали…
Сейчас она должна была заплакать.
— Пойдём к твоему брату, и я ему всё объясню.

ПОСЛЕТЕКСТОВЫЕ ВОПРОСЫ И ЗАДАНИЯ

1. Ответьте на вопросы:

• Почему четвероклассник решил подойти к девочке?
• Что девочка рассказала четверокласснику о своей семье?
• Почему она хотела выучить все буквы за один день?
• Какой эпизод вам показался наиболее грустным?

2. Перескажите текст.

3. Соедините антонимы (слова с противоположным значением).
Например: хорошо – плохо.

сложно	низко
близко	тихо
высоко	темно
много	далеко
громко	грустно
рано	неправильно
светло	просто
весело	холодно
тепло	поздно
верно	мало

My school is the Northern School․

I like my school very much because we go there to play in the school yard with my friends, I have very good friends there, there are many interesting lessons that are not taught in other schools, for example swimming or cycling․