Рубрика: Մայրենի

Եղեգնուհին. Ղազարոս Աղայան.

Անծանոթ բառեր՝- Նաժիշտ-սպասուհի, ընկղմվել-սուզվել, որպիսություն-դրություն, շուշաբանդ- ապակեպատ,բոշա-գնչու։

Տեքստը այստեղ

1.Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
Կողքին

Վարդ

Տարօրինակ     

Անգամ                                                                                                                                                                                                                                                              

 2.  Փուշ  բառի ուղիղ և փոխաբերական իմաստներով կազմի՛ր մեկական նախադասություն:
Վարդի փուշը մատս ծակեց։ Ամառվա փուշը ձմեռվա նուշն է:

3. Ի՞նչ է նշանակում  պուրակ  բառը.

ա/ բանջարանոց

բ/ արտ

գ/ զբոսայգի 

դ/ ծաղկի խանութ

4. Տեքսից դուրս գրի՛ր ընդգծված բառերը՝ դիմացը գրելով ըստ կազմության դրանց տեսակը:

Որտեղ—բարդ բառ

Մատը—պարզ բառ

Քաղաքային—ածանցավոր բառ

Գրիչ—ածանցավոր բառ

5. Տեքստում ընդգծված նախադասությունից առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրիր երկու գոյական, մեկ ածական, մեկ բայ:

Տներն այդ երկրում կառուցված էին առանց սուր անկյունների, նրանք կլոր էին:

Գոյական- տներ, անկյուններ

Ածական- սուր

Բայ-կառուցված էին

 6. Կազմի՛ր տրված բայերի ուղիղ ձևերը:
ա/ճամփորդեց — ճամփորդել
բ/պետք է վճարեք — պետք է վճարել
գ/ասաց — ասել
դ/երազում էր — երազել

7. Տեքստից դո՛ւրս գրիր մեկ պարզ նախադասություն:
Շենքերի տանիքներն էլ էին կլոր: 

8. Լրացրո՛ւ առած—ասացվածքները՝ օգտվելով տրված բառերից.

ա/Ինձ համար արա, քեզ համար սովորիր:
բ/Խաչն իմն է, զորությունը ես գիտեմ:
գ/Փողոցում գտածը փողոցում էլ կկորցնես:
դ/Այսօրվա գործը վաղվան չեն թողնի:

զորությունը, սովորիր, գտածը, այսօրվա

9. Տեքստից դուրս գրի՛ր մեկական պատմողական և հարցական նախադասություն:

Ջովանինոն շատ էր սիրում ճանապարհորդել:

Սա ի՞նչ երկիր է, այստեղ ամեն ինչ տարօրինակ է:

10. Այն ի՞նչն է, այն ի՞նչը.
Հողից վերև՝
Փոքրիկ արև,
Վրան՝ հազար
Սերմ ու տերև:

Արևածաղիկ

11. Ո՞րն է տրված նախադասության ենթական:
Զարմանքից Ջովանինոյի բերանը բաց մնաց:

Բերանը

12. Ինչպիսի՞ երկրում էր հայտնվել Ջովանինոն:

Նա հայտնվել էր այնպիսի երկրում, որտեղ ոչ մի սուր բան չկար:

13.Ի՞նչ տուգանք նշանակեց պարեկը: Նմանատիպ մի տուգանք էլ դու մտածի՛ր:

Նա ասաց, որ Ջովանինոն պետք է երկու անգամ ապտակի պարեկին:

Եթե ես լինեի պարեկի փոխարեն ապա կասեի. «Մի սուր բան ստեղծիր»: 

14. Ինչո՞ւ էր ստիպված Ջովանինոն լքել այդ երկիրը.
ա/որովհետև վճարել էր տուգանքը
բ/որովհետև պարեկը արդարացի էր
գ/որովհետև խախտեց այդ երկրի օրենքը
դ/որովհետև միամիտ էր

15. Կուզեի՞ր Ջովանինոյին հետ գնալ այդ երկիր:

Այո

Մաս առաջին

Կար-չկար մի գեղեցիկ, գունավոր մոլորակ կար։Մի անգամ մի գյուղում կար մի աղջիկ, որը անընդհատ գործ էր անում, նրան արգելում էին հանգստանալ։ Մի օր այդ աղջիկը գնաց անտառ։ Նա այնքան հոգնած էր, որ չնկատեց ոնց քնեց։ Մի քանի ժամ անց նա արթնացավ և տեսավ մի գեղեցիկ և գունավոր անտառ, նրա շուրջը պատված էր կեդանիներով, որոնք խոսում էին։ Նա չէր հավատում, որ այդ ամեն ինչը իրական է, նրան թվում էր, որ երազ է։ Նա տրորեց աչքերը, բայց հետո հասկացավ որ երազ չէ։ Հետո կենդանիները ասացին․

-Բարև, սիրուն աղջիկ, արի քեզ ուղեկցենք անտառի խորքերը,-մեղմ ձայնով ասացին կենդանիները։

-Լավ,-ասաց աղջիկը զարմացած ձայնով։

Եվ ուղեկցեցին անտառի խորքերը։ Նրանք շատ երկար ճանապարհ անցան իրար հետ և հասցրեցին ծանոթանալ։ Կային երեք նապաստակ, եղնիկ և ոզնի, նրանցից ոչ ոք անուն չուներ, և աղջիկը նրանց անուններ դրեց․երեք նապաստակների անունները՝ Նուֆ-նուֆ, Նաֆ-նաֆ և Նիֆ-նիֆ, եղնիկի անունը Շարիկ էր, ոզնիի անունը՝ Տուկ-տուկ։Երբ եկավ ժամանակը հեռանալու, կեդանիները աղջկան տվեցին խմելու բան և ասացին, թե՝ երբ ուզենաս մեզ տեսնել, կխմես այդ խմելիքը և կհայտնվես կենդանական աշխարհում։

Մաս երկրորդ

Մի քանի շաբաթ անց աղջիկը որոշեց ելի տեսնել երեք նապաստակներին եղնիկին և ոզնիին նա խմեց այդ խմելիքը և հայտնվեց կեդանական աշխարհում և տեսավ իր ընկերներին։ Նապաստակները, եղնիկը և ոզնին գրկեցին աղջկան և ասացին․

-Մենք քեզ շատ էինք կարոտել,-ասացին կենդանիները։

-Եսել էի ձեզ շատ կարոտել,-ասաց աղջիկը։

Նրանք միասին որոշեցին գնալ ճամփորդության կենդանիները ասացին աղջկան․

-Իսկ դու գիտեյր որ մեր անտառում կան հեքիաթային մրգեր,-ասացին կենդանիները։

-Ոչ,-ասաց աղջիկը։

-Արի մենք քեզ ցույց տանք,-ասացին կենդանիներ։

-Եկեք,-ասաց աղջիկը։

Եվ որոշեցին գնալ անտառ։ Երբ նրանք հասան կենանիներն և աղջիկն տեսան որ ծառի տակ մեծ արջ էր նստած, որը ուտում էր մրգերը նրանք փորցեցին փրկել մրգերը, որովհետև եթե այդ մրգերից որևե ծառ չունենա մրգեր անտառը կոչնչանա և դրա արցյունքում կենդանիները կարող էն ոչնչանալ արջը արդեն շատ միրգ եր կերել և կենդանիները քիչ քիչ վերանում էին աղջիկը ամենինչ անում էր, որ իր ընկերները կենդանի մնան բայց աղջիկը ոչմի բան չեր կերել նա ել ուժ չուներ բայց հետո նրանք տեսան, որ ծառերից խնձորենին արմատներից պոկվեց և բարձացավ վերև ու սկսեց խփել արջին արջը վախից փախավ և ամեն ինչ իր տեղը եկավ կենդանիները ել չեին ոչնչանում բայց աղջիկը ուժ չուներ և չեր կարում վեր կենալ կենդանիները աղջկան խնձոր տվեցին և ասացին․

-Կեր այս խնձորը,-ասացին կենդանիները։

-Լավ,-ասաց աղջիկը։

Աղջիկը կերավ այդ խնձորը և մի անգամից իրեն ուժեղ ըզգաց չե, որ այդ խնձորը հեքիաթային էր։

Մեծահասակները թվեր շատ են սիրում: Երբ նրանց պատմում ես, որ դու նոր բարեկամ ես ձեռք բերել, նրանք երբեք չեն հարցնում ամենագլխավորի մասին: Երբեք նրանք չեն ասի. «Իսկ ինչպիսի՞ ձայն ունի նա: Ինչպիսի՞ խաղեր է սիրում խաղալ: Թիթեռներ բռնո՞ւմ է, թե՞ ոչ»: Նրանք հարցնում են. «Քանի՞ տարեկան է նա: Քանի՞ եղ□այր ունի: Քաշն ինչքա՞ն է: Ինչքա՞ն է վաստակում նրա հայրը»: Եվ դրանից հետո երևակայում են, թե ճանաչեցին մարդուն: Երբ մեծահասակներին ասում ես՝ «Ես տեսա վարդագույն աղյուսից մի տուն, որի պատուհանին խորդենի կար, իսկ կտուրին՝ աղավնիներ», նրանք երբեք չեն պատկերացնում այդ տունը: Նրանց պետք է ասել. «Ես տեսա մի տուն, որ արժե հար□ուր հազար ֆրանկ»: Եվ միայն այդ ժամանակ նրանք կբացականչեն. «Ինչպիսի՜ գեղեցկություն»: Ճիշտ այդպես, եթե նրանց ասես. «Ահա ձեզ ապացույցներ, որ, իրոք, Փոքրիկ իշխանը եղել է, որ նա շատ, շատ լավն էր, ծիծաղում էր և շատ էր ուզում գառնուկ ունենալ. իսկ ով ուզում է գառնուկ ունենալ, նա անպայման գոյություն է ունեցել»: Եթե այսպես ասես, նրանք միայն ուսերը կթոթվեն ու ձեզ կնայեն այնպես, ինչպես կնայեին մի անգետ մանկիկի: Բայց եթե նրանց ասես՝ «Նա թռել եկել էր մի մոլորակից, որը կոչվում է № 612», դա նրանց կհամոզի, և նրանք քեզ այլևս չեն ձանձրացնի հարցերով: Ի՜նչ կարող ես անել, այդպես են մեծահասակները: Չարժե նրանցից նեղանալ: Երեխաները մեծահասակների նկատմամբ պետք է ներողամիտ լինեն:

Բայց մենք (հասկանալ), թե ինչ բան է կյանքը, և ինչ խոսք, ծիծաղում ենք համարների ու թվերի վրա: Ես այս պատմվա□քը սիրով մի կախարդական հեք□աթի նման կպատմեի: Ես կուզեի սկսել այսպես. «Կար-չկար մի գեղեցիկ իշխան կար: Նա ապրում էր մի մոլորակի վրա, որը իրենից մի քիչ էր մեծ, և նա սրտակից բարեկամ չուներ…»: Նրանք, ովքեր (ճանաչել) կյանքը, կզգային, որ սա զուտ ճշմարտություն է: Ես ամենևին էլ չեմ ուզում որ իմ գիրքը կարդան միայն զվարճության համար: Իմ սիրտը ցավից ճմլվում է, երբ ես (հիշել) իմ փոքրիկ բարեկամին, և ինձ համար հեշտ չէ նրա մասին պատմելը: Արդեն վեց տարի է անցել այն օրից, ինչ նա և իր գառնուկը հեռացել են ինձանից: Ես նրա մասին ուզում եմ պատմել, որպեսզի չմոռանամ նրան: Շատ տխուր բան է, երբ բարեկամներին մոռանում են: Բոլորը չէ, որ բարեկամ ունեն: Եվ ես (վախենալ), թե կդառնամ մեծահասակների նման, իսկ նրանք թվերից բացի ոչնչով չեն հետաքրքրվում:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը: եղբայր, հարյուր, պատմվածքը, հեքիաթ

2. Ի՞նչ է նշանակում երևակայել բառը.

ա/ պատկերացնել
բ/ շինել
գ/ պատրաստել
դ/ կառուցել

3. Գրի՛ր տրված բառերի հոմանիշները.
          ա/ գեղեցիկ- Սիրուն            
   բ/ շատ- բազմաթիվ                 
   գ/կախարդական- Կախարդիչ

դ/ մեծ-հսկա                    

4. ՝՝Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը.

ա/ սիրտ – պարզ

բ/ բարեկամ — բարդ

գ/ գեղեցկություն – պարզ

դ/ անգետ — ածանցավոր

5. Տեքստում հանդիպող հետևյալ բառերից ո՞րն է գործածված եզակի թվով.

ա/ խաղեր

բ/ պատուհաններ

գ/ թվեր

դ/ իշխան

6. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակում է սխալ նշված.

ա/ գեղեցիկ — ածական

բ/ տխուր — գոյական

գ/ գառնուկ — գոյական

դ/ մոլորակ – գոյական

7. Փակագծերում նշված բայերը համապատասխանեցրո՛ւ տեքստին:

հասկանում ենք, ճանաչում էին, հիշում եմ, վախենում եմ

                   
8. Տրված նախադասության մեջ գտի՛ր ենթական և ստորոգյալը:

  Իշխանիկը ապրում էր մի փոքրիկ մոլորակի վրա:
ենթակա   Իշխանիկը

ստորոգյալ   ապրում էր

9. Տեքստից դուրս գրի՛ր մեկական պատմողական և հարցական նախադասություն:

Երբ նրանց պատմում ես, որ դու նոր բարեկամ ես ձեռք բերել, նրանք երբեք չեն հարցնում ամենագլխավորի մասին: Ինչքա՞ն է վաստակում նրա հայրը»:

10. Տեքստում ընդգծված նախադասության մեջ բաց է թողնված մեկ կետադրական նշան: Լրացրու՛: ամենևին էլ չեմ ուզում, որ իմ գիրքը կարդան միայն զվարճության համար: 
11. Ի՞նչ են շատ սիրում մեծահասակները:

Մեծահասակները թվեր շատ են սիրում:

12. Ի՞նչ էին հարցնում մեծահասակները նոր բարեկամի մասին:

Նրանք հարցնում են. «Քանի՞ տարեկան է նա: Քանի՞ եղբայր ունի: Քաշն ինչքա՞ն է: Ինչքա՞ն է վաստակում նրա հայրը»:

13. Ինչո՞ւ Փոքրիկ իշխանի մասին պատմելը հեշտ չէր.

ա/ հեղինակը մանրամասները չէր հիշում

բ/ արդեն վեց տարի էր անցել, ինչ նա և գառնուկը հեռացել էին

գ/ բարեկամներին շուտ էին մոռանում

դ/ հեղինակի սիրտը ճմլվում էր

14. Ինչո՞ւ էր հեղինակը վախենում մեծահասակների նման դառնալուց.

ա/ ճիշտ հարցեր էին տալիս

բ/ ծիծաղում էին համարների և թվերի վրա

գ/մեծահասակները թվերից բացի ոչնչով չէին հետաքրքրվում

դ/ մեծահասակները շատ բարեկամներ ունեին

15. Դու՛րս գրիր այն հատվածը, որտեղ գրված է, որ երեխաները պետք է հասկանան և  ներեն մեծերին:
    Ի՜նչ կարող ես անել, այդպես են մեծահասակները: Չարժե նրանցից նեղանալ: Երեխաները մեծահասակների նկատմամբ պետք է ներողամիտ լինեն:

1. Գրի՛ր-պատրաստի՛ր  երեք հարց առանձնացված հատվածի  վերաբերյալ, որոնք  դասի ընթացքում կուղղես դասընկերներիդ:

1) Քեզ դուր եկավ Փոքրիկ Իշխանը։ պատմիր նրա մասին։

2) Որ մասը քեզ դուր եկավ։

3) Ինչ հասկացար այս փոքրիկ հատվածից։

Ընտանիքի անդամների հետ հորինի՛ր զատկական հանելուկներ:

1) Այնինչնե այնինչը կլոր է լինում է գունավոր տարին մեկ անգամ։

2) Այնինչնե այնինչը կարմիր է և ունի սև պուտիկներ։

3) Ով կարող է գուշակել նա շատ համեղ է, և պատրաստում են չամիչով։

4) Այնինչնե այնինչը ուտոլիս միշտ պետքե լինել ուշադիր։

5) Կարող եք գուշակել այն ինչն է ևնրանով հաճույքով խաղում ենք և ուտում ենք։

6) Այնինչնե այնինչը ուտում ենք, նման է հացի, կարծես վրան ուլունքներ են։

Իմ նայած ֆիլմը։

Ես նայել եմ չառլի և շոկոլադե գործարանը։ Շատ հետաքրքիր ֆիլմ է ուսուցանող ինձ սովորեցրեց որ պետք չե ագահ լինել, լինել ազնիվ, շնորհակալ, համեստ։ Այս պատմությունը չափազանց ծայրահեղ աղքատության մեջ ապրող մի տղաի մասին է։Մի անգամ տղայի համար ծննդյան օրը իր ծնողները նվիրեցին շոկոլադ վորի մեջ հնարավոր էր լինել շահում իսկ շահումի դեփքում շահողը պետք էր մեկ օր անցկացներ շոկոլադե գործարանում։ Տղան անհամբեր սպասում էր շահումին բայց չշահեց, բայց հետո նա գտավ գումար գնեց շոկոլադ և շահե։ Նա իր հայրիկի հետ մեկ օր անցկացրեց իր երազելի շոկոլադե գործարանում։ Գործարանի տերը հիացաց էր տղաի ազնվությունից։ Տղան իր ազնվության խելացիության և համեստության շնորհիվ նա դարձավ շոկոլադե գործարանի տերը

Մի օր կեն.անաբանական այգու կապիկները որոշեցին ճամ.որդել, աշխարհ ճանաչել: Որոշեցին ու ճամ.ա ընկան: Գնացին, գնացին, մի տեղ կանգնեցին ու հարցրին.
-Ի՞նչ է երևում:
-Առյուծի վանդակը, փոկի ավազանն ու ընձու.տի տունը:
-Ի՜նչ մեծ է աշխարհը, ու ինչքա՜ն շատ բան ես իմանում, երբ ճամ.որդում ես:
Շարունակեցին ճանապարհն ու կանգ առան միայն կես.րին:
-Հիմա ի՞նչ է երևում:
-Ընձու.տի տունը, փոկերի ավազանն ու առյուծի վանդակը:
-Ի՜նչ տար.րինակ է աշխարհը, ու ինչքա՜ն շատ բան ես իմանում, երբ ճամ.որդում ես:
Նորից ճանապարհ ընկան ու կանգ առան արևամուտին:
-Իսկ հիմա ի՞նչ է երևում:
-Առյուծի վանդակը, ընձու.տի տունն ու փոկերի ավազանը:
-Ի՜նչ ձանձրալի է աշխարհը. միշտ նույն բաներն են հանդիպում. ու ճանապարհորդելն էլ ոչ մի բանի պետք չէ:
Ու այդպես, նրանք ճամ.որդում էին, ճամ.որդում, բայց վանդակից դուրս չէին գալիս, պտտվում էին նույն շրջանում կարուսելի ձիուկի պես:

Առաջադրանքներ

Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը: Կենդանաբանական, ճամփորդել, ընձուղտի, կեսօրին, ընձուխտի, ճամփորդում։ —
Տրված բառերը բառերը բաղադրիչների(մասերի) բաժանի՛ր, ապա որոշի՛ր կազմությունը (պարզ, բարդ, ածանցավոր)՝ կեսօր, արևամուտ, ձանձրալի, աշխարհ, ճանապարհորդ: Կեսօր- կես+օր (բարդ բառ), արևամուտ-արև+մտնել(բարդ բառ), ձանձրալի-ձանձրույթ+ալի(ածանցավոր բառ), աշխարհ-(պարզ բառ), ճանապարհորդ-ճանապարh+որդ։
3. Կենդանաբանական այգու կապիկները ճամփորդեցին:

ա) Գտի՛ր տրված նախադասության ենթական ու ստորոգյալը:

        (ենթակա կապիկներ) (ստորոգյալ ճամփորդեցին)

բ) Սա պարզ ընդարձակ նախադասություն է: Այն դարձրո՛ւ պարզ համառոտ:

գ) Լույսն անջատվեց:

Աննան նվագում է:

Աստղերը շողշողում են:

Այս երեք պարզ համառոտ նախադասությունները դարձրո՛ւ պարզ ընդարձակ:

Լույսն անսպասելի անջատվեց։ Աննան նվագում էր կիթառ։ Աստղերը գեղեցիկ շողշողում են։

4. Գրի՛ր այգի, ճանապարհ, արևամուտ բառերի հոմանիշները: Այգի-պարտեզ, ճանապարհ-ուղի,արահետ, արևամուտ-մայրամուտ
5. Գրի՛ր տարօրինակ, գիշեր, նույն, դուրս գալ բառերի հականիշները: տարօրինակ- սովորական, գիշեր- ցերեկ, նույն-տարբեր, դուրս գալ-ներս գալ։
6. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր աշխարհը բնութագրող բառերը: Մեծ, ձանձրալի, տարորինակ։
7. Համաձա՞յն ես կապիկների հետ: Ինչպիսի՞ն է քո աշխարհը: Պատմի՛ր: Ոչ ես կապիկի հետ համաձայն չեմ ինձ համար իմ աշխարհ շատ մեծ է,գեղեցիկ և հետաքրքիր,ամեն անգամ ճանապարհորդելիս շատ նոր բաներ եմ իմանում և սովորում։