Рубрика: Հայրենագիտություն

Գաֆէսճեան թանգարան-հիմնադրամ.

Читать «Երևան քաղաքի թանգարանները.» далее

Հովհաննես Բաղրամյան

Читать «Հայրենագիտություն» далее

Հովհանես Թումանյան

Հովհաննես Թումանյան (փետրվարի 19, 1869, Դսեղ, Բորչալուի գավառ, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն — մարտի 23, 1923, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, գրական, ազգային և հասարակական գործիչ։ Գրել է բանաստեղծություններ, պոեմներ, քառյակներ, բալլադներ, պատմվածքներ ու հեքիաթներ, ակնարկներ, քննադատական ու հրապարակախոսական հոդվածներ, կատարել է թարգմանություններ, մշակել է «Սասնա ծռեր» դյուցազնավեպի «Սասունցի Դավիթ» ճյուղը։ Համարվում է ամենայն հայոց մեծ բանաստեղծ։

Читать «Երևան քաղաքի հուշարձանները մաս 4» далее

Մայր հայաստան հուշարձան

Մայր Հայաստանի հուշահամալիր, հուշահամալիր Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանում, վիառառառառառակառուցվել է ի նշանավորումն ԽՍՀՄ-ի՝ Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի։ Բացվել է Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատման 30-ամյա տարեդարձի օրը` 1950 թվականի նոյեմբերի 29-ին Հաղթանակ զբոսայգում։ Հուշահամալիրի հեղինակը ԽՍՀՄ ժողովրդական ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանն է:։ Պատվանդանի վրա տեղադրվել էր ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Սերգեյ Մերկուրովի հեղինակած Իոսիֆ Ստալինի 17 մետր բարձրության պղնձե կոփածո արձանը։ 1951 թվականին Ռաֆայել Իսրայելյանն ու Սերգեյ Մերկուրովը արժանացել են ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի։

1961 թվականին հանվել է Իոսիֆ Ստալինի արձանը։ 1967 թվականին տեղադրվել է Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ քանդակագործ Արա Հարությունյանի հեղինակած 22 մետր բարձրությամբ պղնձե կոփածո «Մայր Հայաստան» արձանը։

Ուշացած լուսանկար (արձանախումբ)

Ուշացած լուսանկար, արձանախումբ՝ նվիրված տարբեր սերունդների երեք վարպետներին՝ դուդուկահարներ Վաչե Հովսեփյանին, Լևոն Մադոյանին և Ջիվան Գասպարյանին։

Արձանախումբը գտնվում է Երևանի Աբովյան փողոցում։ Տեղադրվել է 2015 թվականի դեկտեմբերի 8-ին։ Հուշարձանի բացման արարողությանը մասնակցել են ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը, Երևանի պատվավոր քաղաքացի, դուդուկահար Ջիվան Գասպարյանը, երևանցիներ, հյուրեր։ Հուշարձանն ստեղծվել է Երևանի քաղաքապետարանի մասնակցությամբ և «Տաշիր գրուպ» ընկերության հովանավորությամբ։

Բարեկամության ձեռքեր

Բարեկամության ձեռքեր (պաշտոնական անվանումն է, իրականում՝ Հիսուսի ձեռքեր), քանդակ Երևանի կենտրոնում՝ Օղակաձև զբոսայգու՝ Մոսկովյան, Իսահակյան և Տերյան փողոցներին հարող հատվածում, Երևանի մետրոպոլիտենի «Երիտասարդական» կայարանի հետնամասում, տեղադրվել է 1965 թ.-ին։ Ընդգրկված է Երևանի Կենտրոն վարչական շրջանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։

Քանդակը հանդիսանում է մայրաքաղաք Երևանի և Իտալիայի Կարրարա քաղաքի եղբայրության խորհրդանիշը։

Տիգրան Պետրոսյան

Հովհաննես Այվազովսկի

Մեսրոպ Մաշտոցի

Մեսրոպ Մաշտոցի հուշարձանը, գտնվում է Երևանի կենտրոնում՝ Մեսրոպ Մաշտոցի պողոտայի վերջնամասում՝ Մատենադարանի հարակից հրապարակում, տեղադրվել է 1962-ին։ Ընդգրկված է Երևանի Կենտրոն վարչական շրջանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում:

Հուշարձանի քանդակագործը՝ ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի անդամ Ղուկաս Չուբարյանն է: Հուշարձանը կառուցված է բազալտից, բարձրությունը 5,6 մետր է։

Հուշարձանի շինարարությունը ավարտվել է՝ 1962թ մայիսի 26-ին:

Վիլյամ Սարոյանի

Վիլյամ Սարոյանի հուշարձանը, գտնվում է Երևանի կենտրոնում՝ Մաշտոցի պողոտայի և Մոսկովյան փողոցի խաչմերուկում: Տեղադրվել է 2008 թվականին: Հուշարձանի քանդակագործը՝ Դավիթ Երևանցին է: Հուշարձանի ճարտարապետներն են՝ Լևոն Իգիթյանը և Ռուբեն Հասրաթյանը:

Հուշարձանը կառուցված է բրոնզից, բարձրությունը 3,2 մետր է, իսկ քաշը` 500 կգ։ Արձանը ներկայացնում է Սարոյանին 54 տարեկանում: Շինարարությունները ավարտվել են 2008 թվականի դեկտեմբերի 13-ին:

Լոռու մարզ, մարզի կարգավիճակ ունեցող վարչատարածքային միավոր Հայաստանի հյուսիսում։ Մարզկենտրոնը և ամենախոշոր քաղաքը Վանաձորն է^[2][3]։ Լոռու մարզը բնակչության թվով առաջին մարզն է^[4]: Մարզն իր բոլոր հարևան մարզերի և Վրաստանի հետ կապվում է բարեկարգ ավտոխճուղիներով: Այստեղ X-XI դդ. գոյություն է ունեցել հայկական անկախ պետություն՝ Լոռու թագավորությունը: Մարզի մի մասը հանդիսացել է Զաքարյանների տոհմական կալվածքը:

Տարածքի մեծությամբ երրորդն է հանրապետությունում (զբաղեցնում է Հայաստանի տարածքի 12.7 %-ը), տարածքը զբաղեցնում է պատմական Հայաստանի Գուգարք նահանգի արևելյան կեսը^[5]: Սահմանամերձ բնակավայրերն են Արծնի, Ապավեն, Ձորամուտ, Պաղաղբյուր, Ջիլիզա:

Լոռու մարզն ընդգրկում է Դեբեդ գետի ավազանը ամբողջությամբ և ունի ոչ հարթ ռելիեֆ և տարածքի մոտ 80% զբաղեցնում են լեռնաշղթաները և խոշոր լեռները։ Նրա տարածքում են ձգվում Ջավախքի, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Վիրահայոց, Հալաբի լեռնաշղթաները: Առանձնանում են Փամբակի, Լոռվա գոգավորությունները և Լոռվա ձորը: Մարզի տարածքով է հոսում Դեբեդ գետը (154 կմ երկարությամբ, 2-րդը հանրապետությունում)՝ իր Ձորագետ, Մարցագետ և Փամբակ վտակներով: Ագրոկլիմայական տեսակետից ընկած է ինտենսիվ ոռոգման գոտում: Հարուստ է հանքային աղբյուրներով: Բնակավայրերը գտնվում են ծովի մակերևույթից 520-ից 1800 մետր բարձրության վրա։

Կացի- կանգնիր

Նարդիվան- աստիճան

Ղաստի- դիտմամբ

Քյալամ- կաղամբ

Մորմոնջ- մրջյուն

Քյոշա, պուճախ- անկյուն (երկու բառերն էլ «անկյուն»-ին են համարժեք)

Տխիլ- պնդուկ

Հանդ- դաշտ

Բիձիկ- հորեղբայր

Շըշացնել- գժվեցնել

Գիտեմ ոչ- չգիտեմ

Մտիկ անել- նայել

Լա դենը գնա- մի կողմ անցիր

Արի կուշտս- արի ինձ մոտ

Ըմանչիլ մի- մի ամաչիր

Բեզարեցի- հոգնեցի

Մի զադ էլ կա ոչ- ոչ մի բան էլ չկա

Թեզ արա- արագացրու:

2․ Թվարկե՜լ Հայաստանի Հանրապետության հարևան երկրները։ Թուրքիա, Ադրբեջան, Վրաստան, Իրան:

3․ Նայեք քարտեզին և թվարկեք Երևանի հարևան մարզերը։ Արմավիր, Կոտայք, Արարատ, Գեղարքունիք:

4․ Որո՞նք են ՀՀ-ի գլխավոր քաղաքները։ Երևան, Գյումրի, Վանաձոր, Կապան:

5․ Նշել տարածքով ամենամեծ և ամենափոքր մարզերը։ Ամենամեծը Գեղարքունիքի մարզն է, ամենափոքրը՝ Արմավիրի մարզը:

6․ Ո՞ր մարզում է գտնվում Սևանա լիճը։ Գեղարքունիքի մարզում:

7․ Որ մարզն է որ ունի համանուն մարզկենտրոն։ Արմավիրի մարզը:

8․ Որտե՞ղ է գտնվում ձեր բնակավայրը։  Երևան քաղաքում

9․ Ո՞ր մարզն է, որ սահման չունի հարևան երկրների հետ։ Երևան, Կոտայք

10․ Ո՞ր մարզն է գտնվում հետևյալ մարզերի կենտրոնում՝

• Շիրակ, Արագածոտն, Կոտայք, Տավուշ- Լոռի
• Շիրակ, Լոռի, Կոտայք, Արմավիր- Արագածոտն
• Արմավիր, Երևան, Կոտայք, Գեղարքունիք, Վայոց Ձոր- Արարատ
• Արարատ, Գեղարքունիք, Վայոց Ձոր- Սյունիք
• Լոռի, Կոտայք, Գեղարքունիք- Տավուշ

Գետի անվանումն առաջին անգամ հանդիպում է հին հայկական հեղինակների՝ մասնավորապես Սեբեոսի (Հուրազդան տեսքով) և Մովսես Խորենացու մոտ (ավելի հին, Հրազդան): Ունի 141 կմ երկարություն։ Ավազանի մակերեսը 2650 կմ2 է (առանց Սևանա լճի)։ Սկիզբ է առնում Սևանա լճից, հոսում հարավարևմտյան ընդհանուր ուղղությամբ, անցնում Գեղարքունիքի, Կոտայքի մարզերով, Երևան քաղաքով, Արարատի մարզով ու թափվում Արաքսը։ Հրազդանի վրա կառուցվել են Սևանի, Աթարբեկյան, Գյումուշի, Արզնիի, Քանաքեռի, Երևանի ՀԷԿ-երը, մի շարք ջրանցքներ, Երևանյան լիճը։

Գետի վրա կառուցված կամուրջներից հնագույնը Կարմիր կամուրջն է (1679 թ., Երևան):

Գետի ափերը բնակեցված են եղել դեռևս հին քարի դարից սկսած (Արզնի, Երևանյան քարայրեր և այլն): Ուրարտական ժամանակներում և միջնադարում Հրազդանից անցկացվել են մի քանի ջրանցքներ՝ Ռուսայի (թունելով), Դալմայի, Աբուհայաթի և այլն: Ափերին են կառուցվել ուրարտական Թեյշեբաինի (Կարմիր բլուր) և Պահլավունիների ամրոցները, Ս. Աստվածածին եկեղեցին (XI դ., Բջնի):

Քանի որ ես Երևանի ծննդյան օրը այցելել եմ Էրեբունի թանգարան,այս անգամ շատ տպավորությաուններ չունեցա։ Բայց միակ բանը որը ես երբեք չեմ արել , նույնիսկ անցած ճամփորդությանը , դա պեղումներն էին օրինակ՝ մենք գտանք կարասի բեկորներ, իսկ Դանիելը փոքր սափոր, օձերով ցլերով և այլն․․․՝ Նիկան փոքրիկ կափարիչ, որի վրա պատկերված էր մեր գերբը ։ Ինձ ներսում հետաքրքրեց բրոնզե գործիքները և երկաթե թրերը, ինչպես նաև քարե նետի սլաքները։ Հնում մարդիկ զբաղվել էին կավագործությամբ և ամեն կավագործ կամ վարպետ ունի իր նշանը օրինակ՝ աստղ կամ հինգ մատի հետք։ Երբ գինեգործները ավարտում էին գինի պատրաստելը, լցնում էին մե՜ծ կարասների մեջ, դե կարելի է իմանալ կարասի տարողությունը կետերի միջոցով օրինակ՝ երեք կետ (մի կետը 250 լիտր է ) այսինքն տարողությունը 750 լ․ է ։ Ներսում պլասմասե կամ փայտե կտորներից պատրաստված էր նախկին և ժամանակակից Էրեբունին։ Ինձ այս ճամփորդութունը մի քիչ հետաքրքրեց, նկատի ունեմ, մի մտածեք , որ ես ոչինչ չեմ հավանել ։